Gabimet refraktive të syrit
Një gabim refraktiv i syrit është një çrregullim optik i zakonshëm, ku mungon aftësia e syrit për të qartësuar imazhin. Në rast se ju mund të shihni qartë objektet që janë afër, por objektet e largëta i shihni turbullt, do të thotë se jeni dritëshkurtër (miop) (ju nuk arrini të dalloni një person që po vjen drejt jush, nuk mund të drejtoni makinën pa syze apo të shihni TV). Këtu imazhi fokusohet përpara retinës (shtresa në pjesën e pasme të syrit e ndjeshme ndaj stimujve të dritës). Në këtë rast pacientit i nevojiten vlera negative të dioptrisë në mënyrë që imazhi të fokusohet në retinë dhe të jetë i qartë.
Ju jeni dritëgjatë (hipermetrop) në rast se nuk shihni qartë objektet si larg edhe afër (ju nuk arrini të dalloni një person që po vjen drejt jush, nuk mund të drejtoni makinen pa syze apo të shihni TV, por keni pamje të turbullt edhe kur lexoni, kur punoni në kompjuter, kur shkruani mesazhe në celular. Sytë tuaj sforcohen dhe keni dhembje koke kur punoni apo lexoni në distancë të afërt). Në këtë rast imazhi fokusohet mbrapa retinës dhe pacientit i duhen vlera pozitive të dioptrisë në mënyrë që imazhi të fokusohet direkt në retinë dhe të bëhet i qartë.
Ju keni astigmatizëm nëse objektet si larg dhe afër janë të turbullta dhe kanë një hije. Astigmatizmi shkaktohet nga një anomali në lakimin e kornesë.
Rruga e shpejtë, e sigurtë dhe pa dhembje drejt shikimit perfekt
Proçedura e korrigjimit të shikimit me lazer ka të bëjë me rimodelimin e kornesë (struktura transparente në pjesën e përparme të syrit) me qëllimin për të hequr ose zvogëluar vlerat e dioptrise, duke shmangur kështu përdorimin e syzeve dhe duke përmirësuar shikimin. Në ditët e sotme ka disa metoda të korrigjimit të shikimit dhe ajo që i dallon është thellësia korneale në të cilën kryhet operacioni. ( PRK, LASEK nëse kryhet ne sipërfaqen korneale dhe LASIK nëse kryhet në mes të trashësisë korneale).
Në ditët e sotme të gjitha llojet e operacioneve janë të kontrolluara plotësisht nga kompjuteri me anë të softuereve të sakta. Lazerët modern mund të heqin 1 vlerë dioptrie në më pak se 2 sekonda. Sistemet e përdorura për të ndjekur syrin e pacientit gjatë operacionit (tracker) lejojnë aplikimin e saktë të rrezeve lazer në pikën e duhur, pavarësisht lëvizjeve të vogla të syrit të pacientit gjatë procedurës së lazerit. Falë precisionit dhe sistemeve të shpejta të softuereve, të gjitha procedurat e përdorura sot janë 99% të sigurta. Në ditët e sotme përzgjedhja e metodës varet vetëm nga karakteristikat e syrit, vlera e dioptrisë dhe stili i jetesës së pacientit.
Lazerët modern mund të korrigjojnë vlera të dioptrisë nga -10.0 ne +6.0, si dhe vlera të astigmatizmit ±5.0, që do të thotë se rreth 95% e njerëzve janë kandidatë për kirurgji. Persona me vlera të dioptrisë më të larta se keto të permendura më lart, kanë gjithashtu një zgjidhje për korrigjimin e shikimit. Në këto raste brenda në sy bëhet inplantimi i lenteve më të sofistikuara. Rezultatet janë po aq të mira, madje në disa raste rezultatet janë edhe më të mira se në korrigjimin me lazer.
Metoda LASIK
Allegretto Wavelight Excimer Lazer
LASIK
LASIK (Laser in Situ Keratomileusis) është ndërhyrja më e shpeshtë e kirurgjisë me lazer që përdoret për korrigjimin e shikimit. LASIK është mënyra më e preferuar nga ana e kirurgëve për shkak të nivelit të lartë të saktësisë, rezultateve të shkëlqyera dhe afatgjata postoperative, procedurës pa dhembje (si gjatë operacionit ashtu edhe pas tij), komplikacioneve shumë të rralla.
Procedura e LASIK është një operacion me dy hapa. Hapi i parë është krijimi i një kapaku në korne (flap) dhe hapi i dytë është rimodelimi i sipërfaqes korneale duke përdorur excimer laser. Flapi në korne mund të krijohet në dy mënyra:
- Me mikrokeratom mekanik (bisturi, LASIK me mikrokeratome)
- Me lazer Femtosecond
Femtosecond LASIK
Femto – LASIK (Sinonime: ALL – Laser LASIK, Bladeless LASIK, iLASIK, Z-LASIK).
Indikacione për kirurgji janë vlera të dioptrisë nga -10.0 deri në +6.0, dhe të cilindrit deri në ± 5.0 në astigmatizëm. Kjo lloj metode e LASIK është tërësisht e automatizuar dhe e kontrolluar me lazer, pa përdorur bisturinë prerëse. Lazerat Femtosecond u kanë ardhur në ndihmë kirurgëve që në vitin 2001 dhe kanë vërtetuar se kirurgjia LASIK është e sigurtë. Sot ndërhyrjet kirurgjikale në spitalin tonë kryhen ekskluzivisht me modelin e lazerit Femtosecond IntraLase, i cili është lazeri femtosecond më i perdorur në botë.
Falë precizionit në prerje, flapi korneal ka një formë më të rregullt dhe trashesi më të mirëpërcaktuar në krahasim me flapin e krijuar me mikrokeratome. Për këtë arsye, kjo metodë është me rëndësi të veçantë për vlera të larta të dioptrisë, astigmatizmit dhe kornesë së hollë. Po ashtu, reduktohet mundësia e tharjes së syrit, gjë që favorizon një rikuperim më të shpejtë.
LASIK me mikrokeratome (LASIK standard)
Kjo është metoda e parë e LASIK që është përdorur, për të cilën përveç teknologjisë së avancuar, nevojitet një kirurg me eksperiencë për të krijuar flapin me ndihmën e mikrokeratomit. Mikrokeratomi është një bisturi elektrike e automatizuar që përdoret për krijimin e flapit në korne. Këto 25 vitet e fundit është përmirësuar vazhdimisht cilësia, shpejtësia, saktësia dhe efiçenca e mikrokeratomit mekanik, gjë që ka sjellë rritje të nivelit të sigurisë dhe saktësisë gjatë ndërhyrjes. Gjeneratat e fundit të mikrokeratomit që ne përdorim në klinikën tonë mundësojnë krijimin mjaft precis të flapit korneal, skajeve të rregullta, trashësisë dhe formës të paracaktuar. Procedura zgjat vetëm pak minuta dhe nuk krijon asnjë diskomfort per pacientin.
Metoda PRK (Photorefractive keratectomy)
Photorefractive keratectomy (PRK), e cila vitet e fundit është përmirësuar në mënyrë të konsiderueshme, është procedura më e vjetër për rimodelimin e kornesë. Rimodelimi i kornesë me excimer laser me metoden PRK kryhet në sipërfaqe të kornesë pasi hiqet më parë epiteli (shtresa jashtme e rigjenerueshme e kornesë). Kjo ndërhyrje është e përshtatshme për pacientët me vlera negative të dioptrisë, me astigmatizëm deri në 3.0 dioptri, me parregullsi të lehta të kornesë, ne rastet kur korneja është e holle dhe të cikatriceve korneale.
Photorefractive keratectomy (PRK) është metoda më e vjetër e korrigjimit të shikimit me lazer. Është kryer për herë të parë në vitin 1987. Kjo metodë heq në mënyrë mekanike epitelin (shtresa e jashtme e rigjenerueshme e kornesë) dhe më pas rimodelon kornenë me excimer laser. Epiteli zakonisht hiqet me anë të një bisturie. Pas ndërhyrjes në sy ngelet “një plagë” për të cilën nevojiten 4-7 ditë që të shërohet. Ndërhyrja në vetvete nuk është e dhimbshme, por në këtë rast periudha e rikuperimit postoperator mund të jetë disi e parehatshme. Në përgjithësi rikuperimi i shikimit varet nga shërimi i epitelit. Duhen disa javë që cilësia e shikimit të stabilizohet.
Metoda të tjera të korrigjimit të shikimit: Implantimi i lenteve fakike
Për personat me vlera ekstremisht të larta të dioptrise (mbi -10.0 ose mbi +6.00) ose korne (struktura e tejdukshme në pjesën e përparme të syrit) shumë të hollë ose të çrregullt (që diagnostikohen gjatë egzaminimit), të cilët në rast se korrigjimi u bëhet me lazer mund të ekspozohen ndaj riskut për komplikacione, kanë opsionin e implantimit të lenteve fakike (Implantable Collamer Lens-ICL, ose iris claw- Artisan, Artiflex) brenda në sy.
Lentet fakike implantohen në segmentin anterior të syrit (përpara ose pas bebëzës), pa e hequr lenten natyrale. Ato funksionojnë si një lente kontakti në sy, të cilat pacienti nuk i ndjen dhe nuk duhet të kujdeset për to.
Operacioni realizohet nëpërmjet një incizioni të vogël, i cili në të shumtën e rasteve nuk ka nevojë të qepet. Rastet e komplikacioneve gjatë ndërhyrjes janë thuajse 0. Nuk dëmton strukturat e syrit (asnjë strukturë e syrit nuk hiqet). Kjo ndërhyrje është kryesisht e përshtatshme për moshat e reja (20-50 vjeç) që kanë ende mundësi për të akomoduar syrin, që do të thotë rregullimi i fokusit të imazhit për afër dhe larg. Procedura mund të ribëhet në rast se kemi rritje të dioptrisë dhe lindjes së nevojës së implantimit të një lenteje më të fuqishme apo në rastet kur mbërrijnë teknologji më të reja dhe më të përparuara. Po ashtu, lentja mund të hiqet nga syri dhe syri kthehet në dioptrinë e tij të mëparshme, pa shkaktuar asnjë dëmtim apo traumë.
Ka disa lloje lentesh fakike (Implantable Collamer lens-ICL, ose iris claw- Artisan, Artiflex) të cilat mundësojnë trajtimin e vlerave të dioptrive që variojnë nga -23 ne +21 dioptri si dhe astigmatizem 6 cilindër.
Implantable Collamer Lens (ICL)
Lentet implantohen mbrapa bebëzës (në dhomën posteriore midis irisit dhe lentes natyrale). Sot, ato cilësohen si zgjidhja më e mirë për pacientët që nuk janë kandidatë të mirë për korrigjimin e shikimit me lazer dhe kanë dioptri -0,5 në -18.0, +0.50 në +8.0 dhe astigmatizëm deri në 6.0 dioptri. Duke u krahasuar me gjeneratat e tjera të lenteve fakike, këto kanë optikë më të mirë dhe janë më të përshtatshme për pacientët me një diametër të madh pupilar. Gjithashtu, falë pozicionit të lentes në brendësi të syrit, është vënë re se në pacientë me vlera të larta negative të dioptrisë përmirësojnë ndjeshëm aftesinë e shikimit krahasuar me syzet ose lentet e kontaktit. Kjo lente përbëhet nga material biokompatibël që nuk shkakton reaksion imunologjik në sy, ka veti antirefleks dhe mbron nga rrezet UV.
Artisan / Artiflex
Lentet implantohen perpara bebëzës mbi iris. Ato mundësojnë cilësi të shkëlqyer të shikimit për persona me dioptri te lartë dhe sot implantohen në rastet kur vlera e dioptrisë është më e lartë se shtrirja e dioptrisë së lenteve fakike intraokulare ICL, si dhe për persona me një aparat të dobët suporti të syrit ku është e pamundur të qëndrojnë lentet mbrapa bebëzës. Prej 30 vitesh lentet kanë patur rezultate të shkelqyera dhe të qëndrueshme.
Metoda terapeutike të specializuara
Korrigjimi i shikimit me lazer. Trajtimi i çikatriçeve dhe i aberracioneve të shkallës së lartë
Perveç korrigjimit të shikimit, teknologjia e lazerit përdoret gjithashtu për të trajtuar çikatriçe dhe distrofi korneale. Metoda më e shpeshtë për trajtimin e këtyre sëmundjeve është PTK (Keratektomia Fototerapeutike), e cila rimodelon siperfaqen e kornesë (struktura e tejdukshme në pjesën e përparme të syrit) dhe synon të heqë pjesën e turbullt dhe të reduktojë parregullsinë, e cila ndikon në cilësinë e shikimit. Pas procedurës zakonisht përdoret mitomicinë, medikament që nxisin qartësimin e kornesë dhe favorizojnë shërimin me qëllim që të arrihet rezultati i dëshiruar.
Ekzaminimet
Ekzaminimi për korrigjimin e shikimit me lazer
Për korrigjimin e shikimit me lazer pacienti i nënshtrohet një ekzaminimi tepër të detajuar të të gjitha strukturave të syrit. Për të kryer këtë procedurë, syri duhet të jetë i shëndetshëm, pra, çdo anomali, sëmundje apo problematika të tjera duhet të jetë kuruar ose të kontrollohet mirë përpara se të kryhet korrigjimi i shikimit me lazer.
Ekzaminimi për korrigjimin e shikimit me lazer nis me vlerësimin e topografisë së kornesë (imazhimi i strukturës së tejdukshmë në pjesës e përparme të syrit) për të parë lakimin dhe trashësinë e kornesë. Pas imazhimit të kornesë, bëhet vlerësimi i aberracionevenë të gjithë syrin në tërësi. Këto teste kryhen për të parë nëse, përveç dioptrisë, ka anomali të tjera, të cilat mund të ulin performancën e syrit si aparat optik. Në fund, vlerësohet mprehtësia vizuale e pacientit.
Pas ekzaminimeve të sipërpërmendura, bebëzat zgjerohen në mënyrë që të kryhet një tjetër vlerësim objektiv i dioptrisë (zgjerimi i bebëzës nuk prek veprimin muskulor apo të ashtuquajturin akomodim, që mund të tregojë një dioptri të lartë jo reale ose edhe të ulët në disa pacientë).
Po ashtu, pjesë e ekzaminimit është edhe matja e tensionit intraokular, vlerësimi i kanalit lotsjellës, si dhe ekzaminimi i detajuar i pjesës së pasme të syrit (retina). Ekzaminimi fundoskopik bën ekzaminim e nervit optik, makulës (qendra e shikimit) dhe periferisë së retinës, e cila shpesh hollohet te njerëzit me dioptri të lartë.
Në rast të konstatimit të ndonjë problematike, kryejmë analizat përkatëse.
Kohëzgjatja e ekzaminimit është zakonisht nga 90 deri në 120 minuta. Pacientët që mbajnë lente kontakti duhet të ndërpresin përdorimin e tyre përpara ekzaminimit, pasi ndryshojnë sipërfaqen e kornesë dhe mund të ndikojnë në rezultate jo të sakta gjatë matjeve. Për lentet e kontaktit të buta kjo duhet bërë tre ditë para ekzaminimit, ndërsa për lentet e kontaktit (gjysmë) të forta, tetë ditë të plota para tij. Për shkak të zgjerimit të bebëzave, shikimi për një kohë të shkurtër mund të jetë pak i turbullt.
A jam unë kandidat për korrigjim të shikimit me lazer?
95% e personave mbi 18 vjeç me një dioptri të qëndrueshme për një vit (ndryshime në dioptrinë më pak se 0.50D) mund t’i nënshtrohen korrigjimit të shikimit me lazer. Lazeri mund të korrigjojë dioptrinë nga -10,0 në +6,0 dhe deri në ± 6,0 cilindra në astigmatizëm.
Korrigjimi i shikimit me lazer mund të korrigjojë miopinë (shkurtërpamësinë), hipermetropinë (largpamësinë) dhe astigmatizmin në mënyrë që pacienti të shmangë përdorimin dhe të mos jetë i varur nga syzet apo lentet e kontaktit.
Syzet mund të mos jenë shumë komode për personat që kanë një mënyrë jetese aktive, veçanërisht gjatë aktiviteteve sportive. Si alternativë, zgjedhin të përdorin lentet e kontaktit.
Megjithëse lentet e kontaktit mundësojnë shikim të mirë, shumë përdorues të lenteve vuajnë nga syri i thatë, alergjitë dhe infeksionet e syve. Nëse mbahen për një kohë të gjatë, lentet e kontaktit shkaktojnë dëmtim të syrit për shkak të mungesës së oksigjenit, e si pasojë infeksion të kornesë, gjë që mund të jetë tepër serioze. Zgjidhja për të shmangur të gjitha këto është LASIK.
Kandidatët për LASIK duhet:
- Të jetë mbi 18 vjeç
- Të kenë dioptri të qëndrueshme për të paktën një vit
- Të ketë një dioptri -10.0 në +6.0, dhe ± 6.0 cilindra astigmatizmi
- Të kenë një korne të shëndetshme
Procedura dhe shërimi
Ndërhyrja dhe shërimi
Korrigjimi i shikimit me lazer është një procedurë pa dhimbje e kryer nën anestezi topike (me pika në sy). Procedura kryhet si trajtim ambulator dhe pacienti mund të largohet gjysmë ore pas procedurës.
Në varësi të metodës, korrigjimi i shikimit me lazer zgjat 5-10 minuta për secilin sy. Ajo kryhet nën anestezi topike (pika në sy) dhe është pa dhimbje. Gjatë ndërhyrjes syri mbahet i hapur me ndihmën e një mbajtëseje të posaçme për qepallat. Pacienti qëndron zgjuar gjatë gjithë operacionit dhe zakonisht udhëzohet të shohë në drejtim të dritave jeshile.
Lazerët modernë janë të pajisur me gjurmues të syve të dimensioneve të ndryshme, në mënyrë që lëvizjet aksidentale të trupit dhe syrit të pacientit të mos ndikojnë në sigurinë dhe saktësinë e procedurës.
Rikuperimi pas ndërhyrjes
Shërimi pas operacionit varet nga metoda e korrigjimit të shikimit. Pas ndërhyrjes me LASIK, pacientët mund të kthehen në përditshmërinë e tyre pas 2-3 ditëve, ndërsa pas PRK-së duhet të presin pesë deri në shtatë ditë.
Ditën e parë pas ndërhyrjes pamja është zakonisht e turbullt (si përmes ujit), por të nesërmen do të vëreni një qartësim të konsiderueshëm. Pas ndërhyrjes me LASIK shikimi rikthehet pak më shpejt sesa me metodën PRK, me të cilën rikuperimi i plotë është më i ngadalshëm dhe varet nga shpejtësia e shërimit të sipërfaqes së syrit. Në të dyja rastet, është tepër e rëndësishme të shmangni kontaktin e syrit me çdo sipërfaqe që mund të jetë e papastër për disa ditë (gishtat, uji i rubinetit).
Pas procedurës me LASIK nuk rekomandohet larja e syve me ujë rubineti për 3-4 ditë, ndërsa pas PRK kjo gjë nuk rekomandohet deri në shërimin e sipërfaqes së syrit dhe heqjen e lenteve terapeutike të kontaktit. Brenda javës, pacienti mund t’i rikthehet përditshmërisë. Për të shmangur kontaminimin, infektimin dhe acarimin, rekomandohet të shmanget noti në det për 10 ditë dhe në pishina për të paktën tre javë.
Aktivitetet e lehta fizike lejohen pas 5-6 ditësh, ndërsa sportet me top dhe artet marciale duhet të shmangen për të paktën një muaj për shkak të rrezikut për dëmtime aksidentale gjatë lojës. Po ashtu, nuk rekomandohet ngritja e peshave të rënda për një muaj.
Pas çdo lloji ndërhyrje, me LASIK apo PRK, është e nevojshme të përdoren pika oftalmike të kombinuara me një antibiotik/kortikosteroide për dy javë dhe lot artificial për të paktën një muaj.
Diagnostikimi dhe Teknologjia
Pajisjet diagnostikuese
Topografët e kornesë
Vlerësuesit më të mirë në përzgjedhjen e kandidatëve për korrigjimin e shikimit më lazer janë Topografët e kornesë OCULUS Pentacam HR dhe CSO, të cilët kapin imazhe të sipërfaqes së kornesë. Këto aparate kapin imazhe të sipërfaqes së përparme dhe të pasme të kornesë. Ato tregojnë në formë dixhitale sipërfaqen aktuale të kornesë, si dhe modelet matematikore që tregojnë praninë ose jo të devijimeve krahasuar me një sy plotësisht të shëndetshëm. Përveç imazhit të sipërfaqes së kornesë, këto dy topografë hartojnë automatikisht aberracionet e rendit më të lartë të kornesë dhe paraqesin e analizojnë imazhin e të gjithë segmentit të përparmë të syrit (dhoma e përparme, bebëza, irisi, trashësia e lenteve).
Pentacam HR cilësohet si standardi i artë (pajisja referuese) në topografinë e kornesë. Ai mund të kapë 100 imazhe të kornesë në një sekondë, me 138 000 pika të përpunuara në vetëm 2 sekonda.
Tracey - iTrace Aberometer
Aberometrat
Tracey – iTrace aberometer dhe CSO IRX paraqesin devijimet e rendit më të ulët (dioptri) dhe ato të rendit më të lartë të të gjithë syrit. Të dhënat mbi aberracionet (devijimet) merren nga analiza e mbi 1500 pikave. Të dhënat objektive për dioptrinë eliminojnë plotësisht mundësinë e gabimeve në korrigjim dhe nuk është më nevoja që pacienti të vendosë për cilësinë më të mirë të imazhit (dioptria e saktë). Korrigjimi me laser i devijimeve të rendit më të lartë përmirëson kryesisht cilësinë e shikimit gjatë natës kur shpërndarja e dritës zvogëlohet. Aberometri CSO IRX është i lidhur drejtpërdrejt me lazerin excimer dhe mundëson kryerjen e trajtimeve të personalizuara.
Pupilometri
Pupilometri CSO mat madhësinë e bebëzës në të gjitha nivelet e ndriçimit duke i ndryshuar ato gjatë marrjes së imazhit. Të dhënat për diametrin maksimal të bebëzës (gjatë natës) janë thelbësore në momentin që po planifikojmë një ndërhyrje kirurgjikale me lazer. Zona e ablacionit me lazer excimer (pjesë e kornesë ku bëhet korrigjimi i dioptrisë) duhet të jetë më e gjerë se bebëza e zmadhuar në mënyrë që të parandalohen shqetësimet gjatë natës. (aureolë, shkëlqim verbues)
Metodat e ekzaminimit
Pacienti ulet në pajisje, vendos kokën dhe pajisja kap automatikisht kornenë me anë të topografit, ose profilin aberometrik të syrit me anë të aberometrit. Ekzaminimi dhe imazheria zgjasin pak sekonda, janë pa dhimbje dhe nuk sjellin asnjë dëmtim apo efekt anësor. Rezultatet merren menjëherë në formë dixhitale ose të printuara.
Teknologjia Lazer
Wavelight Allegretto 400Hz
(Alcon Laboratories, SHBA) – Allegretto është lazeri i dytë më i shpejtë në treg që funksionon me një shpejtësi prej 400 Hz dhe i nevojiten vetëm 2 sekonda për të hequr një dioptri. I pajisur me sistem monitorimi dyfish më të shpejtë në mënyrë që të japë një rezultat të sigurt dhe të saktë në rastet kur ka lëvizje të syrit të pacientit. Allegretto është lazeri më i përdorur në Evropë me rezultate të shkëlqyera dhe afatgjata.
AMO Intralase 150Hz
(Abbott Medical Optics, USA) është një lazer femtosekond për krijimin e flapeve. Aktualisht është lazeri femtosekond më i përdorur në treg me rezultate shumë pozitive nga përdoruesit në 10 vitet e fundit. Ky lazer ka operuar mbi disa milionë sy në nivel global (teksa të gjithë lazerët e tjerë kanë operuar vetëm disa mijëra.
Komplikacionet dhe pasojat tek syri dhe shikimi i pacientit që i nënshtrohet ndërhyrjes me këtë lazer janë absolutisht të papërfillshmë, dhe nëse ndodhin mund të korrigjohën në momentin e ndërhyrjes. Lazeri mundëson rregullimin e formës dhe madhësisë së flapit për çdo dioptri në secilin sy, si dhe ndryshimin e këndit të hyrjes që rrit forcën e kornesë pas operacionit. Po ashtu, parandalon pothuajse plotësisht lëvizjet e mëvonshme të flapit në rastet e një dëmtimi serioz të syrit.